ITR-4 (Sugam) फॉर्म ऑनलाइन भरायचा सोपा मार्गदर्शक (AY 2025-26 साठी)
ITR-4 Sugam फॉर्म हे एक सोपे इनकम टॅक्स रिटर्न फॉर्म आहे, जे व्यवसायिक उत्पन्न असलेल्या व्यक्ती, HUF (हिंदू अविभाजित कुटुंब), आणि LLP शिवाय इतर फर्मसाठी आहे. या लेखात आपण या फॉर्मची पात्रता, नवीन/जुनी कर प्रणाली, फॉर्मची रचना आणि ऑनलाइन फाइलिंग प्रक्रिया समजून घेणार आहोत.
🟢 ITR-4 Sugam कोण वापरू शकतो?
खालील व्यक्ती ITR-4 फॉर्म वापरू शकतात:
- निवासी (Resident) वैयक्तिक करदाते, HUF, आणि फर्म (LLP वगळता)
- सेक्शन 44AD / 44ADA / 44AE अंतर्गत व्यवसाय किंवा व्यावसायिक उत्पन्न असलेले
- 112A अंतर्गत लॉन्ग टर्म कॅपिटल गेन ₹1.25 लाखांपर्यंत
- एकाच घराचे मालक असलेले
- इतर कुठलाही गुंतागुंतीचा उत्पन्न स्रोत नसलेले
🔍 ऑनलाइन फाइलिंगसाठी आवश्यक गोष्टी
- e-Filing पोर्टलवर नोंदणी केलेली असावी
- PAN सक्रिय असावा आणि Aadhaar लिंक केलेला असावा
- किमान एक बँक अकाउंट प्री-व्हॅलिडेटेड असावा
- मोबाईल नंबर Aadhaar किंवा बँकेशी लिंक असावा
- फॉर्म e-verify करण्यासाठी नेटबँकिंग किंवा Aadhaar OTP वापरावा
🆕 नवीन कर प्रणाली (115BAC) आणि पर्याय
2024 च्या अर्थसंकल्पात, नवीन कर प्रणाली (New Tax Regime) ही डिफॉल्ट केली आहे. मात्र, तुम्हाला जुनी कर प्रणाली (Old Tax Regime) वापरायची असल्यास, फॉर्म 10-IEA वेळेवर भरावा लागतो.
👉 महत्त्वाचे मुद्दे:
- व्यवसायिक उत्पन्न असणाऱ्यांना दरवर्षी कर प्रणाली बदलता येत नाही
- एकदाच नवीन प्रणाली सोडून जुनी घेतल्यास, परत नवीन प्रणालीसाठी फक्त एकदाच परत जाता येते
- फॉर्म 10-IEA भरल्याशिवाय जुनी प्रणाली निवडता येणार नाही
📝 ITR-4 फॉर्ममधील विभाग
- Personal Information (वैयक्तिक माहिती)
प्रोफाइलमधून माहिती ऑटो-फिल होते. इथे कर प्रणाली निवडायची असते. - Gross Total Income (एकूण उत्पन्न)
- व्यवसाय / व्यावसायिक उत्पन्न
- इतर उत्पन्न (बँक व्याज, इ.)
- Disclosures and Exempt Income (उघड केलेले उत्पन्न आणि सवलती)
- PPF व्याज, नॉन-टॅक्सेबल उत्पन्न, इत्यादी
- Deductions (कपात):
- 80C: LIC, PPF, ELSS
- 80D: आरोग्य विमा
- 80G: देणगी
- Capital Gains (112A):
- शेअर्स / म्युच्युअल फंडवर मिळालेला फायदा (₹1.25 लाखांपर्यंत)
- Taxes Paid (भरणा केलेला कर):
- TDS, Self-Assessment Tax, इ.
- Tax Liability (एकूण कर):
- सर्व माहिती भरल्यानंतर सिस्टीम कर गणना करते
✅ ITR कसे फाइल करायचे – Step-by-Step
- https://www.incometax.gov.in वर लॉगिन करा
- ‘File Income Tax Return’ निवडा
- Assessment Year: 2025-26 निवडा
- फॉर्म ITR-4 निवडा आणि पुढील टप्पे फॉलो करा
- सर्व विभाग भरून Preview करा
- Return फाइल केल्यानंतर e-Verify करा (Aadhaar OTP / Net Banking / इ.)
📅 महत्त्वाच्या तारखा (AY 2025-26 साठी)
- 31 जुलै 2025 – Non-audit प्रकरणांसाठी अंतिम तारीख
- 31 ऑक्टोबर 2025 – Audit केससाठी अंतिम तारीख
- 31 डिसेंबर 2025 – Revised / Belated return साठी अंतिम तारीख
🚫 ही चुकांपासून सावध राहा
- जुनी कर प्रणाली हवी असल्यास, Form 10-IEA वेळेत न भरल्यामुळे त्रास होतो
- सर्व उत्पन्न योग्यरित्या दाखवा
- बँक तपशील चुकीचा असल्यास रिफंड अडकतो
- Return फाईल केल्यानंतर e-verification विसरू नका
🎯 ITR-4 फायदे
- कमी डॉक्युमेंट्स, सोपी प्रक्रिया
- व्यवसायिकांसाठी presumptive taxation सोयीचा
- आर्थिक पारदर्शकता ठेवण्यासाठी आणि रिफंड साठी उत्तम
❌ ITR-4 कोणी भरू नये?
- परदेशी उत्पन्न किंवा मालमत्ता असलेल्यांनी
- दोन किंवा अधिक घराचे उत्पन्न असणाऱ्यांनी
- कॅपिटल गेन ₹1.25 लाखांपेक्षा जास्त असलेल्यांनी
ITR-4 Sugam फॉर्म भरण्याचे तपशीलवार मार्गदर्शन (भाग २) – एक-एक विभाग समजून घ्या
4.2 एकूण उत्पन्न (Gross Total Income)
या विभागात आपल्याला विविध उत्पन्न स्रोतांवरील माहिती तपासावी लागते आणि जर काही माहिती प्रीफिल नसेल, तर ती भरावी लागते.
पगार / पेन्शनमधून उत्पन्न:
- माहिती ऑटो-फिल झालेली असेल.
- पगाराची ब्रेकअप व TDS नीट तपासा.
HRA (गृहभाडे भत्ता) सूट – कलम 10(13A):
- घरभाडे भत्त्याच्या सूटीसाठी माहिती भरा – शहर, भाड्याची रक्कम, घरमालकाचा PAN (असल्यास) इ.
व्यवसाय / व्यवसायिक उत्पन्न:
- कलम 44AD / 44ADA / 44AE अंतर्गत उत्पन्न जाहीर करा.
- बिझनेसचे अकाउंट ठेवण्याची गरज नाही, पण उत्पन्न व नफा भरणे आवश्यक आहे.
घरमालमत्तेवरून उत्पन्न:
- फक्त एका घरमालमत्तेचे उत्पन्न दाखवता येते.
- गृहकर्जाचे व्याज असल्यास कलम 24(b) अंतर्गत कपात नोंदवा.
इतर स्रोतांमधून उत्पन्न:
- बँकेचे व्याज, कुटुंब पेन्शन, डिव्हिडेंड इ.
4.3 उघड केलेले आणि सवलतीचे उत्पन्न (Disclosures and Exempt Income)
या भागात आपण खालील माहिती द्यावी लागते:
- व्यवसायाचे आर्थिक तपशील
- GST टर्नओव्हर / रसीद (ऐच्छिक)
- करमुक्त उत्पन्न – PPF व्याज, कृषी उत्पन्न, करमुक्त बाँड्स, इ.
4.4 दीर्घकालीन भांडवली नफा (112A):
- शेअर बाजार / म्युच्युअल फंडमधून मिळालेल्या लॉन्ग टर्म कॅपिटल गेनची माहिती द्या.
- ₹1.25 लाखांपर्यंत फायद्यास ITR-4 स्वीकारतो. जास्त असल्यास ITR-2 / ITR-3 वापरा.
4.5 कपाती (Chapter VI-A Deduction):
🔹 80C: LIC, PF, PPF, ELSS, गृहकर्जाचा हप्ता
🔹 80D: वैद्यकीय विमा
🔹 80DD / 80U: अपंगत्वासाठी कपात (Form 10-IA गरजेचा)
🔹 80E: शिक्षण कर्जावरील व्याज
🔹 80GG: भाडे भरले असल्यास (Form 10BA गरजेचा)
⚠️ महत्वाच्या टीपा:
- नवीन कर प्रणाली निवडल्यास फक्त 80CCD(2) व 80CCH अंतर्गत कपात लागू होते.
- 80DD / 80U कपात हवी असल्यास, आधी फॉर्म 10-IA भरावा.
- 80GG कपातीसाठी, आधी Form 10BA भरावा.
- NPS (80CCD) कपातीसाठी PRAN नंबर आवश्यक आहे.
4.6 भरलेला कर (Taxes Paid):
- पगारावरून TDS
- इतर उत्पन्नावर TDS
- TCS
- अ‍ॅडव्हान्स टॅक्स / सेल्फ-असेसमेंट टॅक्स
Form 26AS आणि AIS मध्येही तपासणी करा.
4.7 एकूण कर रक्कम (Total Tax Liability):
- सिस्टिम आपोआप कर गणना करते – उत्पन्न, कर दर, सेस, व्याज वगैरे.
- आधी भरलेल्या माहितीच्या आधारे याची पुष्टी करा.
🧾 ITR-4 फॉर्म ऑनलाइन कसा फाईल करावा – Step-by-Step प्रोसेस
Step 1: लॉगिन करा
e-Filing Portal वर PAN, पासवर्ड वापरून लॉगिन करा.
Step 2: ‘File Income Tax Return’ निवडा
Dashboard > e-File > Income Tax Returns > File Income Tax Return
Step 3: AY निवडा – 2025-26
फायलींग मोड: Online
Step 4: Half-filled return असेल तर Resume Filing
नवीन सुरुवात करायची असेल तर Start New Filing.
Step 5: Status निवडा – Individual / HUF / Firm
Step 6: ITR फॉर्म ITR-4 निवडा
Proceed with ITR-4 क्लिक करा.
Step 7: दस्तऐवजांची यादी नोंदवा
Let’s Get Started वर क्लिक करा.
Step 8: ITR फाईल करण्यामागचं कारण निवडा
जसं की – Basic exemption limit cross झाली आहे इ.
Step 9: सर्व विभाग तपासा आणि Confirm करा
Pre-filled माहिती योग्य आहे का तपासा आणि आवश्यक ते भरून प्रत्येक विभागात Confirm करा.
⚠️ महत्त्वाचे: नवीन कर प्रणाली (115BAC(1A))
- नवीन कर प्रणाली आता डिफॉल्ट आहे.
- जुनी कर प्रणाली हवी असल्यास, Form 10-IEA भरणे गरजेचे आहे.
- व्यवसायिक उत्पन्न असल्यास, दरवर्षी पर्याय बदलता येत नाही.
- योग्य वेळेत निर्णय घेतला नाही तर, तुमचा रिटर्न नवीन कर प्रणालीनुसारच प्रोसेस होईल.
ITR-4 Sugam ऑनलाइन फॉर्म अंतिम टप्पा – टॅक्स पेमेंट, पडताळणी व सबमिशन
नवीन कर प्रणालीतून बाहेर पडण्याची प्रक्रिया – फॉर्म 10-IEA
जर तुमचं उत्पन्न व्यवसाय किंवा प्रोफेशनमधून असेल आणि तुम्हाला नवीन कर प्रणाली (New Tax Regime) नको असेल, तर तुम्हाला Form 10-IEA भरावा लागतो.
✅ हा फॉर्म आयकर कायदा कलम 139(1) अंतर्गत दिलेल्या वेळेत भरावा लागतो.
👉 Assessment Year 2024-25 मध्ये तुम्ही जर आधीच नवीन कर प्रणालीतून बाहेर पडलात, तर “Yes” निवडून Form 10-IEA ची तारीख व acknowledgement number भरावा लागेल.
👉 जर तुम्ही 2024-25 मध्ये “No” किंवा “Not Applicable” निवडलं असेल, पण 2025-26 मध्ये बाहेर पडायचं असेल, तर “Yes” निवडा आणि नवीन तपशील भरा.
Step 10: उत्पन्न व कपात भरावी
वेगवेगळ्या विभागांमध्ये तुमचं उत्पन्न व कपात संबंधित माहिती भरा. सर्व विभाग भरून पूर्ण केल्यावर Proceed वर क्लिक करा.
Step 11: टॅक्स भरावा लागल्यास – Pay Now किंवा Pay Later
जर गणनेनंतर तुमचं Tax Payable असेल:
🔵 Pay Now (शिफारस केलेला पर्याय)
- “Pay Now” क्लिक केल्यावर तुम्हाला e-Pay Tax पेजवर नेलं जाईल.
- तिथे “Continue” क्लिक करून ऑनलाइन पेमेंट करा.
⚠️ Pay Later केल्यास, व्याज व दंड लागू होण्याची शक्यता असते.
🔵 पेमेंट झाल्यानंतर:
- यशस्वी पेमेंटनंतर एक Confirmation Message दिसेल.
- नंतर “Back to Return Filing” क्लिक करा.
Step 12: जर टॅक्स भरायचा नसेल किंवा Refund असेल
- जर कर भरण्याची गरज नसेल किंवा Refund मिळणार असेल, तर Preview Return क्लिक करा.
Step 13: Return Preview आणि Declaration
- नाव, ठिकाण यासारखी माहिती Auto-filled असेल.
- Declaration चा चेकबॉक्स निवडा आणि Proceed to Validation क्लिक करा.
❗ TRP (Tax Return Preparer) वापरले नसेल, तर संबंधित बॉक्स रिकामे ठेवू शकता.
Step 14: Validation
- एरर असल्यास, ते दाखवले जातील – योग्य ते दुरुस्त करा.
- एरर नसेल, तर पुढे जा.
Step 15 आणि 16: Final Preview आणि Proceed to Verification
- Return पुन्हा एकदा Preview करा.
- सर्व तपशील बरोबर असल्यास, Proceed to Verification क्लिक करा.
Step 17: ITR Verify करा (e-Verification आवश्यक)
तुमचं Return verify करणे अनिवार्य आहे. खालीलपैकी कोणताही पर्याय निवडू शकता:
- Aadhaar OTP
- Net Banking
- EVC (बँक अकाऊंट / Demat)
- Digital Signature Certificate (DSC)
- Physical ITR-V
✅ e-Verify Now हा सर्वात सोपा, जलद आणि सुरक्षित पर्याय आहे.
⚠️ e-Verify Later निवडल्यास, 30 दिवसांच्या आत e-Verification करणे आवश्यक आहे.
Step 18: ई-व्हेरिफिकेशन (e-Verify) पद्धती
तुमच्या सोयीनुसार ई-व्हेरिफिकेशनचा पर्याय निवडा:
- जर तुम्ही ITR-V (Physical Copy) पाठवत असाल, तर तो पुढील पत्त्यावर पाठवा:
Centralised Processing Centre,
Income Tax Department,
Bengaluru – 560500, Karnataka.
✅ स्पीड पोस्ट / नोंदणीकृत डाकाने पाठवणे आवश्यक आहे.
महत्त्वाची सूचना – Notification No. 2/2024 अनुसार
- 30 दिवसांत ई-Verification झाल्यास – अपलोड केलेल्या दिवशीच return जमा झालं मानलं जाईल.
- 30 दिवसांनंतर e-Verification झाल्यास – verification च्या दिवशीच return जमा झालं मानलं जाईल. त्यामुळे दंड लागण्याची शक्यता असते.
- जर 30 दिवसांत verification झालं नाही, तर तो return अवैध (Invalid) समजला जाईल.
✅ ई-व्हेरिफिकेशननंतर अंतिम पुष्टी
- एक Success Message दिसेल.
- त्यात Transaction ID व Acknowledgement Number असेल.
- तुम्हाला SMS व ईमेल द्वारे देखील confirmation मिळेल.
📌 निष्कर्ष (Conclusion)
ITR-4 Sugam फॉर्म ऑनलाइन भरताना:
- योग्य कर प्रणाली निवडा.
- सर्व उत्पन्न व कपातीचे तपशील अचूक भरा.
- वेळेत ई-Verification पूर्ण करा.
यामुळे तुमचा return वेळेत प्रोसेस होतो, आणि refund देखील लवकर मिळतो.
ITR-4 Sugam ही सोपी प्रक्रिया आहे आणि जर तुम्ही पात्र असाल तर वेळेत हे फॉर्म भरल्याने तुमचं कर नियोजन योग्यरित्या होतं, आणि रिफंड लवकर मिळतो. नवीन कर प्रणाली निवडण्याचा किंवा त्यातून बाहेर पडण्याचा पर्याय नीट समजून घेणं खूप महत्त्वाचं आहे.
स्वतः फॉर्म भरा, त्रास वाचवा आणि आर्थिक नियोजन अधिक शिस्तबद्ध करा.
Let me know if you want the same in Google Docs/Word format or as a downloadable blog file.